In het verharde stedelijk gebied kampen we in de zomer met hittestress, wat slecht is voor de gezondheid. Ook zorgt de verstening voor wateroverlast door de toename in piekbuien. Ondanks deze hevigere regenval is er ook steeds vaker sprake van langdurige droogte. Door gebouwen en de openbare ruimte anders in te richten, zorgen we ervoor dat we de gevolgen van klimaatverandering aan kunnen én vergroten we de biodiversiteit van de stad. Dit kan vaak al door relatief simpele en goedkope ingrepen. Denk bijvoorbeeld aan nestplaatsen voor vogels of vleermuizen, groene daken of -gevels en het aanplanten van bomen. Natuurinclusief bouwen en ontwerpen zorgt zo voor een gezonde, toekomstbestendige leefomgeving voor mens en dier.
Maatregelen
Voorbeelden van natuurinclusieve maatregelen die klimaatadaptief zijn, zijn onder andere: bomenvelden en -lanen, hagen, heestervakken, wadi’s, gevelgroen, geveltuinen, groene balkons, buurttuinen en regenwatervijvers. In dit document van Provincie Gelderland staan deze en andere maatregelen beschreven met de bijbehorende kosten en baten. Kijk ook op onze maatregelenpagina voor meer informatie over klimaatadaptieve maatregelen. Deze maatregelen zijn naast klimaatadaptief ook goed voor het vergroten van de biodiversiteit in de stad. Maatregelen om biodiversiteit verder te vergroten zijn onder andere: neststenen voor vogels, vleermuiskasten, insectenhotels, paddenpoelen, groene kademuren, oeverzwaluw- en ijsvogelwanden en vlinder- en bijenidylles. Meer weten? Bekijk de bronnen onderaan het artikel voor meer informatie over natuurinclusieve maatregelen.
20 voorbeelden van natuurinclusieve ontwerpen © Gemeente Amsterdam
De rol van ontwerpers
(Landschaps-)architecten en stedenbouwkundigen hebben veel invloed op de vormgeving van de openbare ruimte en gebouwen. Zij spelen daarom een belangrijke rol in het klimaatbestendig en biodivers maken van het stedelijk gebied. Deze rol kunnen ontwerpers op een positieve manier vervullen door kennis te nemen van de effecten van bebouwing en verharding op hitte, droogte en wateroverlast én te leren over de (natuurlijke) oplossingen hiervoor. Naast hun (technische) kennis hebben ontwerpers een belangrijke adviseursrol naar opdrachtgevers. Door natuurinclusief te ontwerpen kunnen zij dus veel impact maken.
Landschapsarchitectenbureaus als De Urbanisten, Le Far West en DSLA gebruiken deze kennis om stedelijke gebieden toekomstbestendig te maken. Ook architecten als Thomas Rau hebben al veel natuurinclusieve ontwerpen voor binnen- en buitenland gemaakt. Het is dus mogelijk om te voldoen aan de (woon)wensen van deze tijd zonder natuur en klimaatadaptatie uit het oog te verliezen.
Natuurinclusieve projecten
Tijdens ons studentenklimaatcafé presenteerde Hao Yan van Wageningen University & Research zijn ontwerpen voor dijken die in tijden van hitte de koele bries van het water naar de stad kunnen doorlaten. Het hitte eiland-effect in stedelijke gebieden wordt op deze manier beperkt. Voorbeelden van andere projecten waarbij rekening is gehouden met de natuurinclusieve bouw- en ontwerpprincipes zijn onder andere: Greenfields industrieterrein in Veenendaal, Spaarndammerhart Appartementencomplex in Amsterdam, Happy Days woonwijk in Zoetermeer, Liander in Duiven en de Green office in Zwolle. Buro Harro is een Arnhems bedrijf met veel (Arnhemse) natuurinclusieve ontwerpen.
Groene golven: een ontwerp voor herinrichting van de Blauwe golven door © Buro Harro
Meer informatie
- Op www.bouwnatuurinclusief.nl vind je praktische informatie over natuurinclusieve maatergelen. De website is gemaakt voor gemeenten, projectontwikkelaars, architectenbureaus en woningcorporaties. Er is ook een inspiratiefilmpje over natuurinclusief bouwen en ontwerpen te bekijken.
- Destraad.nl is een website waarop aandacht wordt besteed aan slimme systemen, het betrekken van bewoners én de verdichtingsopgave (1 miljoen woningen klimaatbestendig bouwen).
- Thegreencity.eu is een zeer uitgebreide website waar problemen, oplossingen, voorbeelden en veel achtergrondinformatie worden beschreven.
- Maike van Stiphout van DSLA schreef het boek First Guide to Nature Inclusive Design. Hierin staan veel voorbeelden van natuurinclusieve projecten. Ze legt daarbij uit welke maatregelen er zijn genomen om de natuur te ondersteunen.
- Gemeente Amsterdam ontwikkelden het Handboek Natuurinclusief bouwen en ontwerpen voor stedenbouwers, ontwerpers, architecten, landschapsarchitecten en ontwikkelaars. In dit handboek staan twintig voorbeelden voor het natuurinclusief ontwerpen van gebouwen en de openbare ruimte.
- Tegen hitte: groen en de opwarming van de stad is een uitgebreid document waarin staat uitgelegd welke delen van steden, wijken en gebouwen de meeste hitte vasthouden, hoe dit komt en met welke ontwerpprincipes we dit kunnen verhelpen.
Boeken
Transitie naar Natuurinclusieve stad
De Stad Natuurlijk – Natuurinclusief bouwen in Den Haag
Aan de slag met natuurinclusief bouwen
Ontwerp ‘de Kijkers’ aan Whemedreef (Arnhem-Zuid) met ingebouwde nestkastjes voor vogels en vleermuizen © Rob Aben & opZoom architecten
Arnhem Klimaatbestendig ondersteunt
Ben je (landschaps)architect of stedenbouwkundige en wil je meer leren over klimaatadaptieve maatregelen om te integreren in je ontwerpen? Kijk dan op onze maatregelenpagina of neem contact met ons op. Oprichtster van Arnhem Klimaatbestendig Daphne van der Wal is landschapsontwerper en mede-eigenaar van Le Far West. Daphne en haar partner Anne Martien Lousberg hebben jarenlange ervaring met het optimaliseren van de omgeving voor mens, dier en plant. Samen maken we van Arnhem een natuurinclusieve, klimaatbestendige omgeving.
