Klimaatcafé College met Florian Boer (De Urbanisten): een leerzame avond!
Florian Boer was in 2009 medeoprichter van landschapsarchitectenbureau ‘De Urbanisten’. De Urbanisten houden zich vooral bezig met ruimtelijke inrichting met een complex waterelement. Weersextremen worden langzaamaan het nieuwe normaal. Dit vergt een nieuwe omgang met het stedelijk gebied. De bestaande systemen (riolering e.d.) zijn op dit moment niet flexibel genoeg om de gevolgen van extreem weer te kunnen beperken. Dit heeft negatieve gevolgen voor de gezondheid en voor de natuur. Florian presenteerde tijdens het Klimaatcafé College een aantal ontwerpen van De Urbanisten die wél klimaatadaptief zijn. Een voordeel van deze ontwerpen is dat ze de stad ook mooier en gezonder maken.
De stad als spons
De Urbanisten gebruiken in hun ontwerpen de vergelijking met een spons: snelle wateropname, water vast kunnen houden en dit langzaam weer af kunnen geven. De meeste steden zijn echter gebaseerd op een drainagesysteem; al het overtollige water wordt zo snel mogelijk afgevoerd. Toch kunnen riolen piekbuien vaak niet aan én er ontstaan watertekorten in tijden van droogte. Verder zorgt het drainagesysteem voor problemen zoals verzakking, paalrot, verzilting, hittestress en slechte waterkwaliteit. Door de stad als spons in te richten wordt er gefocust op lokale waterinfiltratie (in plaats van afvoer) en een circulair watersysteem.
Klimaatbestendige ontwerpen
Waterplein, Rotterdam
In 2005 is op het Benthemplein in Rotterdam een waterplein gerealiseerd. Dit is een (school)plein dat uitnodigt om te bewegen en ontmoeten, terwijl het in tijden van hevige regenval overtollig water kan opslaan en langzaam kan laten infiltreren. Voordat het ontwerpproces begon, hebben De Urbanisten workshops gehouden met omliggende betrokken partijen (scholen, omwonenden en de kerk). Zo zijn zij veel te weten gekomen over hun wensen voor het gebruik en het uiterlijk van het plein. Deze wensen zijn meegenomen in het ontwerp. Het plein bestaat uit 3 bassins. Regenwater dat in de buurt van het plein valt, wordt via roestvrij stalen goten naar de 3 bassins geleid. In het gehele ontwerp is bewust gekozen voor het zichtbaar maken van de waterloop. Er is veel beplanting rondom de bassins, wat naast een sierfunctie ook zorgt voor waterberging.
© De Urbanisten
Waterplein, Tiel
Ook in Tiel is in 2016 een waterplein aangelegd. Net als in Rotterdam is ook dit traject begonnen met het bevragen van de wensen van omwonenden en de basisschool(leerlingen). Hieruit is een ontwerp gekomen wat zowel voor waterberging als voor speel- en recreatiedoeleinden geschikt is. Zo zijn er veel hoogteverschillen aangebracht, wat uitnodigt tot spel en bewegen, als tribune kan fungeren en wanneer nodig vol kan lopen met regenwater. Er is ook een ‘speelslang’ aangelegd, wat een avontuurlijke route is voor de basisschoolkinderen. Hier zijn veel planten rondom aangeplant wat er mooi uitziet, en zorgt voor waterberging.
Ontharding en vergroening, Gent
In Gent is onder andere droogte een probleem vanwege de zandbodem. De Urbanisten hebben verschillende ontwerpen gemaakt waar het vergroenen van de omgeving en het aanleggen van groene daken een onderdeel van zijn. Het gemeenschappelijke groen moet een sociale ontmoetingsplaats worden waar tegelijkertijd waterberging en infiltratie kan plaatsvinden. In de ontwerpen is gekozen voor minimale bestrating. Omdat Gent uit verschillende type gebieden bestaat, is er een visiekaart opgesteld waarin per gebied passende klimaatadaptieve maatregelen worden benoemd.
© De Urbanisten
Waterberging, Antwerpen
In Antwerpen is veel verharding. Bij piekbuien kan het water in de stad tot wel een meter stijgen. Het huidige (technische) systeem kan het overtollige water dus niet verwerken. De Urbanisten pleitten ervoor om naast een technisch systeem ook natuurlijke systemen te gebruiken. In Antwerpen wil dat zeggen dat onder andere de oude beekdalen gebruikt kunnen worden om de inwoners droge voeten te laten houden. Het is daarnaast belangrijk dat regenwater zo veel mogelijk lokaal wordt opgevangen of kan infiltreren. Dit kan door groen in (gezamenlijke) tuinen, infiltratiestroken en wadi’s. In wijken waar dit niet voldoende is om al het regenwater te kunnen verwerken, kan dit worden aangevuld met waterpleinen (met speel- en sportvoorzieningen).
Voor de Middeleeuwse binnenstad is er een andere zeer nuttige oplossing voor het opvangen van overtollig regenwater. De oude ruien (waterwegen die onder Antwerpen liggen) kunnen veel water opvangen. Wanneer de ruien gedeeltelijk weer bovengronds worden gebracht, kunnen deze naast waterberging ook een publieke en historische waarde krijgen. Door de ruien te gebruiken voor het opvangen van regenwater is het hele waterprobleem in de oude stad én dat van het nabijgelegen gebied in één keer opgelost.
De Sponstuin, Rotterdam
Bij het kantoor van De Urbanisten is een onderzoek naar bodem, beplanting en klimaatadaptatie gaande. Er zijn verschillende type grondlagen aangebracht, met hierop verschillende soorten beplanting. Er zijn ook wadi’s aangelegd met water absorberende isolatiematerialen. Twee jaar lang wordt er gemeten hoeveel water de verschillende combinaties kunnen vasthouden. Als na twee jaar de resultaten binnen zijn, hebben we dus meer kennis over welke combinatie van bodem en beplanting de grootste sponswerking heeft. Deze kennis kunnen we in de toekomst inzetten bij het herinrichten van de openbare ruimte.
© De Urbanisten